Kueʹddelmvuäppõõzz
Vuäitak tueʹjjeed kueʹddelm eeʹttiǩ-kååʹdd vuõiggâdvuõttäʹššooumže, jõs kääddak, što veʹrǧǧneǩ, veʹrǧǧooumaž leʹbe õõlmâs tuâj håiddai privatt vueʹsspieʹll ij leäkku jääʹǩǩtam lääʹjj leʹbe teâuddam õõlǥtemvuõđeez leʹbe jõs kääddak, što vuâđđ- da ooumažvuõiggâdvuõđ jiâ leäkku täi tåimmjummšest teâuddjam ääʹššmeâlddsânji.
Ouddâl kueʹddelm tuejjummuš kaʹnnat määŋgain šõddmõõžžin väʹldded õhttvuõđ vuõiʹǧǧest tõn veʹrǧǧnekka, kååʹtt lij jiijjad miõlâst tåimmam lääʹjjvuâsttsânji. Vaiggâdvuõđ vuäitt räʹtǩǩeed jåʹttlânji juʹn nääiʹt.
Vuõiggâdvuõttäʹššooumaž ij tuʹtǩǩed
- veʹrǧǧneeʹǩǩest kõõskrääʹjest åårrai aaʹššid, jõs ij kõõččmõš leäkku ouddmiârkkân ääʹšš ǩiõttʼtõõllmõõžž mâŋŋnummšest leʹbe veʹrǧǧneeʹǩǩ jälstõõttmõõžžâst
- kueʹdlmid, kook kueʹsǩǩe pâʹjjel kueʹhtt eeʹjj vuäʹmm aaʹššid, jõs tõõzz ij leäkku jeeʹrab mäinn.
Kueʹddelm vuäitt tuejjeed õhttu leʹbe õõutsââʹjest jeärrsivuiʹm. Kueʹddelm vuäitt tuejjeed še nuuʹbb peäʹlest. Nuuʹbb ääʹššest tuejjuum kueʹddelm väʹlddǩeʹrjj.
Nõõmteʹmes kueʹddelm ǩeeʹrjeet, leša tõid jeäʹt tuʹtǩǩed.
Kueʹddelm tuʹtǩǩummuš lij määustem.
Kueʹddelm vuäitt tuejjeed lääʹjjvuâsttsaž mõõntõõllmõõžžâst, ouddmiârkkân:
- tåimmvääʹld pâiʹlmõõnnmõš leʹbe tuʹmmjõsvääʹld puästtadâânnmõš
- mâŋŋnummuš ääʹšš ǩiõttʼtõõllmõõžžâst, tuʹmmstõõǥǥ vännas vuâđđõõttmõš, huõlteʹmesvuõtt, vuäʹpstõõzz vääʹn, pannääʹššmeâldlaž jälstõõttmõš leʹbe jeeʹres šiõǥǥ vaaldâšm vuâsttsaž mõõntõõllmõš
- vuâđđ- da ooumažvuõiggâdvuõđi neuʹrrummuš
Veʹrǧǧneeʹǩǩ liâ ouddmiârkkân:
- valdia konttâr da stroiʹttel
- pueʹrrvââjjamvuuʹd
- kooʹddi konttâr da naʹddjemorgaan
- suudišttâm
Veʹrǧǧoummu liâ ouddmiârkkân:
- Pååʹles
- Åålǥasmetteemoummu
- Sosiaaltuâjjla
- Tiõrvâsvuõttkõõskõsdåhttar
- Kåʹddjååʹđteeʹj
- Vuâđđškooul uʹčteeʹl
- Raajjâmtaʹrǩšteeʹj
- Suuʹdi
Vuäitak tuejjeed kueʹddelm vuõiggâdvuõttäʹššooumže še stroiʹttlin, kook håidda õõlmâs tuâjaid. Tõk liâ ouddmiârkkân tuâjteʹmesvuõttkääʹšn da ååsktõs-stroiʹttel. Tõk mäʹhsse oummuid koʹrvvõõzzid, tuärjjõõzzid da jeältõõǥǥid. Õõlmâs tuâjaid håidda še põrggâz, koin pueʹrrvââjjamvuuʹd vuäʹstte kääzzkõõzzid. Ouddmiârkkân päärnaipõrtt vuäitt leeʹd näkam põõrǥâs.
Vuõiggâdvuõttäʹššoummu vuåppmõʹšše jiâ kuul:
- Eeʹttiǩ-kåʹdd lääʹjjšiõtteeʹjen, parlameʹnttneeʹǩǩ
- Riikksuåvtõõzz vuõiggâdvuõttkansler
- Ålggjânnam veʹrǧǧneeʹǩǩ
- Keeraikõskksaž organisaatio
- Juurdlaž õhttõõzz
- Baaŋk da jeeʹres põrggâz, jõs jiâ tõk hååid õõlmâs tuâj
- Aassâmpõrtt-vuässõsõhttõs
- Privaatt ämmatneeʹǩǩ, mâta äʹššvuejjai leʹbe privattdåhttar
- Privattoummu
Tueʹjjääm-a kueʹddelm vuõiggâdvuõttäʹššooumže avi vuõiggâdvuõttkansleera?
Kueʹddelm vuäitt vuâđđjuurdeʹld tueʹjjeed juʹna vuõiggâdvuõttäʹššooumže leʹbe vuõiggâdvuõttkansleera. Sij tuâjeez juâǥǥast liâ kuuitâǥ miârkteei jeäʹrdõõzz, kook vaaikte tõõzz kuäbbaž kueʹddelm looppâst tuʹtǩǩad.
Kueʹddelm kaʹnnat tueʹjjeed vuõiʹǧǧest tõn lääǥǥlažvuõttvuåppja, ǩeäzz äʹšš tuâjai juâǥǥast uvddum lääʹjj mieʹldd kooll. Jõs nääiʹt ij leäkku tueʹjjuum, vuõiggâdvuõttäʹššooumaž leʹbe vuõiggâdvuõttkansler serdd ääʹšš lääʹjj mieʹldd kuulli lääǥǥlažvuõttvuåppja.
Vuõiggâdvuõttäʹššooumaž ja vuõiggâdvuõttkansler vueiʹtte seʹrdded kueʹdlmid nuʹbb nuuʹbbeez še jeeʹres poodd, ǥu serddmõš jåʹttlâtt ääʹšš ǩiõttʼtõõllmõõžž leʹbe lij mudoi vuâđđtõllum. Jõs kueʹddelm seeʹrdet nobba tuʹtǩǩeem diõtt, serddmõõžžâst iʹlmmtet pâi kueʹddelm raajjʼja.
Äʹššǩeeʹrj liâ õlmmsaž
Kueʹddelmäʹššǩeeʹrj liâ takainalla õlmmsaž. Lääʹjj mieʹldd âlgg kuuitâǥ ââʹnned peeitast ouddmiârkkân kuõʹddi tiõrvâsvuõttsââʹj leʹbe sosiaalouddõõzzid kuõskki teâđaid.
Ǩiõttʼtõõllâmäiʹǧǧtäävtõs jäänmõsân õõut eeʹjj
Kueʹddelmaaʹšši ǩiõttʼtõõllâmäiʹǧǧtäävtõs lij jäänmõsân õhtt eeʹǩǩ. Jos kueʹddelm ij jååʹđet jiõččveärlaž tuʹtǩǩummša, vasttõs kueʹdlma uuʹdet täujja kooum määnpââʹj määʹttest.
Koʹst vuäǯǯam lââʹssteâđaid?
Kueʹddelm raajjmõõžžâst vuäitt saǥstõõllâd ooudbeäʹlnn vuõiggâdvuõttäʹššoummu kanslia veʹrǧǧoummuivuiʹm. Siʹjjid tääʹvat eeʹttiǩ-kååʹdd kuvddlõõzz pääiʹǩ teʹl. 09 4321. Persoonlaž vueiʹnnlõttmõš õõlǥat ääiʹjvaʹrrjummuž.
Kanslia veʹrǧǧoummu jiâ vueiʹt ouddtuʹmmjed kueʹddelm loppšõddmõõžž. Kueʹddelm tuʹtǩǩummuš jåttai eman, ǥu ǩeerjlaž kueʹddelm lij puättam aalǥtummša. Kueʹddlmest tuejjad tuʹmmstõõǥǥ vuõiggâdvuõttäʹššooumaž leʹbe veäʹǩǩvuõiggâdvuõttäʹššooumaž.